БӘРІ Қырбайдың құдалығынан кейін басталды. Қырыққа кеп бас құрап жатқан Қырбайдың қайынжұрты да ат тірейтін жер екен. Қайын атасының әкесі Обкомда зам болған. Әжесі сол маңайда әйтеуір кеңсе қызметінде істеп пенсияға шығыпты. Қайын атасы облыстың кәсіподағын басқарады екен. Қырекеңнің айы оңынан, асығы алшысынан түсті. Құдалық тарқады. Ішті. Жеді. Кетті. Екі кеште Қырекеңнің қайын атасы кеп тағы да бір тоқтының басын мүжіді. Тіс шұқыды. Дәм қайырды. Сонсоң ұзақ ойланып барып, құдасына ана жақтан бастап әңгімесін ортаға салды.
Бір атасы батыр бопты,
Бір атасы Баһадүр би бопты,
Бір атасы бертін ауылнай, болыс, одан кейін коммунист қысқасы жеті атасынан бермен қарай осалы жоқ, бәрі сайдың тасындай екен.
-Иә, қысқасы құдеке жағдай былай, Қырекеңді ақырын сұрастырып көрдім. Бір емес-бес дипломы бар екен. Техникумды аяқтапты, аспаздық, шаштараздық, сваршық, одан кейін агрономдық оқып ғылымның біраз тұсына қолтаңба қалдырған екен. Өзі елмен араласуы қалай?-деді құдасына.
-Е, несі бар біздің Қырекең ел деп егіліп, жұрт деп жұмылып, Сіз деп иіліп, біз деп бүгіліп тұратын тәрбиені тал бесіктен алған азамат қой,-деді Қырбайдың әкесі.
-Бопты… Болар баланы аяғын бума құда. Ертең-ақ, амандық болса дүрдей қызметкер, дүрегей әкім боп шыға келеді. Қалаға жіберіңіз,-деді құдасы аллаһу акпарын айтып жатып.
Қырбай облысқа үлкен бір лауазымды қызметке тұрыпты,-деді ел.
-Қой ей, ол қазақ тілін білмейді ғой,-деді талдысайлықтар.
-Сенің қазақ тілін кімге керек? Әкимәттағылардың бәрі тек орысша сөйлейді. Қазақшаңыз тек қағаз жүзінде… Ал қызмет тілі-орыс тілі. Орыстың тілін білсеңіз ғана қызметіңіз өседі. Жоғарлайды. Қырбайдың көресің енді дүрдей мықты министір боп шыға келеді,-деп талдысайлықтар қырық бір тасты оңды-солды шашып болжам жасады.
*
Кім айтса да айтқандары айдай болды.
Қырбайдың қызметі өсті.
Облыстан ауданға келді.
Қайтадан облысқа кетті.
Ауданға қайта келді,
Қайта облысқа кетті.
Қысқасы футболдың добы құсап оңды-солды жүрді де қойды.
Әзір қолайлы қызмет болмай жатыр дейді қайынатасы құдасына.
Біздің «бала кез-келген істі ұршықша үйіретін өзім сияқты ғой» сосын барып қызметі өспей жүр дейді әкесі.
Қырбай ауданнан ауылға келді. Сірә, аудан да, облыс та жақтырмаса керек. Ақыры ауылға әкім болды. Одан кейін мектепке екі жыл дипломы сәйкес келмесе де директор болды. мектепке аяқ астынан тексеріс келіпті. Үйіне мейман қылып шақырыпты. Безерген безеубет тексеруші келіншек бас шайқапты. Мынау «қолақтығыңыз» деп конверт ұсынған екен аулақ! депті. Баяғы обкомда кеңсе қызметкері болған «өлмелі кемпір» талдысай ауылының мектебінің қойма меңгерушісі. Өзінің әкесі мектепте күзетші. Барлығы пенсиядағылар қызмет қыла беріпті, ай сайын ақшасын ала беріпті. Бәрі заңды тек зейнеткерлер. Ауылда жұмыс істейтін адам жоқ деп қысқа қайырыпты Қырбай, тексерушінің сұрағына.
Ақыры Қырбай бұ жерден кетті «келесі сайлауда күйеу баланы депутат қылам, әзір-ге менің малымды бағып отыра тұрсын…»,-деп қайынатасы Қырбайдың әкесіне сәлем айтыпты.
Келесі сайлауға дейін Қырбай қыр астында қайын атасының төрт жүз қой-ешкісін, үш жүз жылқысын бағып ысқырып жүр. Депутат болсам, алдымен «малшының жағдайын жасаймын» деп. Қырекеңнің арманы зор…
Бурабайдың Жеңісі