Соңғы жылдары қоршаған ортаны қорғауда, таза ауа, таза өмір сүру арқылы экологиялық сананы қалыптастырып, адам өмірінің саны емес, сапасына мән беруде жаһанның жанталасып жатқаны жасырын емес. Әлемнің әр түкпірінде ортақ мақсатпен осы бағытқа атсалысып жүрген жасылдар қозғалысы – ең алдымен экологиялық мәселелерге, әлеуметтік әділеттілікке және тұрақтылыққа бағытталған саяси партия. Жаңартылатын энергия көздеріне көшу және парниктік газдар шығарындыларын азайту, биоалуандылықты және экожүйені қорғау, суды сақтау, табиғаттың байлықтарын жауапкершілікпен тұтыну және экологиялық өмір салтын ұстануды насихаттап жүрген жасылдар алғаш рет 1970 жылдары Еуропада пайда болды. Айқын мақсатымен әлемге тез тарап кеткен қозғалыс бүгінгі күні 90-нан астам елде бар. Жасылдар бірқатар елдерде, соның ішінде, Германия, Франция, Австралия және Жаңа Зеландияда сайлау барысында жеңіс тұғырынан көріне білді.
Айта кетейік, халықтың экологиялық «санасын» оятуға атсалысып жүрген Қазақстанның «Байтақ» жасылдар партиясы 2022 жылдың 28 қарашасында құрылып, ҚР Әділет министрілігінен ресми куәлігін алған сәттен партия төрағасы болып Азаматхан Әміртаев сайланған. Қоғамдық-саяси алаңда белсенділігімен көзге түсіп жүрген азамат қазіргі таңда да партия бастамалары арқылы жасыл экологияны дамыту, қоршаған ортаны қорғау бағытында үздіксіз жұмыс істеп келеді. Басшының айтуынша, таза су мен ауа, таза жер, таза адами қарым-қатынас, таза саясат – партияның басты ұстанымы.
Елдің экологиялық саясатын әзірлеуге және жүзеге асыруға қатысып, адам өмірі мен денсаулығын басты құндылық санайтын, экологиялық жағдайды қоғамдық бақылауда ұстап келе жатқан «Байтақ» партиясының Қазақстанның барлық аймақтарында өкілдіктері бар.
Экологиялық таза өмір сүруді насихаттап қоймай, осы бағытта қызмет етіп жүрген «Жасылдар» партиясы Қырғызстанда да бар. 2004 жылы маусым айының 18 жұлдызында тұсауы кесілген партияның негізін қалаушы және төрағасы Еркін Бөлекбаев – Шу облысының Сокулук ауылында дүниеге келген. 1998-2005 жылдары Қырғызстан жоғары кеңесінің заң шығарушы жиналысының екі шақырылымына депутат болған. Уақытша үкіметтің қаржы полициясы қызметі төрағасының міндеттерін атқарушы болған. Сондай-ақ «Алаш» қоғамдық ұйымының төрағасы ретінде қызмет етуде.
Қоршаған орта мен табиғи ресурстарды сақтауға басымдық беріп, әлемге, табиғат-анаға зиян келтірмейтін тұрақты экономикалық дамуға қол жеткізуді мақсат еткен партия 1992 жылы қоғамдық қозғалыс ретінде құрылған. Құрылтайшылардың қатарында Эльнура Мәдиева, Бақтыгүл Әлімбекова, Алик Адаев, Аида Садықова, Алтынай Иренчиева, Еркін Бөлекбаев, Жылдыз Идирисова, Андрей Вахненко, Денис Казанцев, Татьяна Веденева, Әбдімәжит Мадмаров бар.
Ғаламшардағы жасылдар қозғалысымен мақсаты ортақ Өзбекстан экологиялық партиясы алғаш рет 1990 жылы Арал теңізін қорғау қоғамы ретінде құрылған. 2019 жылы 8 қаңтардан бастап Өзбекстанның экологиялық партиясы ретінде негізі қаланды. Мемлекеттің табиғи ресурстары мен биоәртүрлілігін сақтау, экологиялық сауаттылықты және қоғамның экологиялық проблемаларды шешуге қатысуын арттыруды мақсат еткен партия Өзбекстанның аймақтары бойынша экологиялық мәселелерге назар аудару үшін митингілер, наразылық акциялары және басқа да түрлі шаралар өткізіп, қоршаған ортаны қорғауға бағытталған заң жобалары мен түзетулер ұсынады. 2022 жылдан бері партия төрағасы ретінде Абдушукур Хамзаев қызмет етіп келеді. Былтыр Қазақстанның «Байтақ» жасылдары партиясы Өзбекстанның экологиялық партиясымен Орта Азиядағы ауызсуды тиімді пайдалану бойынша келісімге қол қойған болатын. Келісім барысында су институтын құрған кезде кәсіби мамандармен қамтамасыз ету, Аралдың құрғаған табанын игеру, ортақ су ресурстарын тиімді пайдалану мәселелерінде ықпалдаса отырып, бірге жұмыс істеу тілге тиек етілді.
«Төртеу түгел болса, төбедегі келеді» дейді қазақ. Табиғат-анамен үндестікте өмір сүру, табиғи ресурстардың көзін сақтап, қоршаған айналаны қорғау ғаламшардағы әрбір адамның парызы десек, осы мақсатта бірігіп, күш салудан артық шешім жоқ. Ортақ мақсаттар арқылы ынтымақтастықты арттыруды көздеген Қазақстанның «Байтақ» жасылдар партиясының төрағасы Азаматхан Әміртаев 21 шілде күні Қырғызстан мемлекетінің Чолпон-Ата қаласында Еркін Булекбаев төрағалық ететін «Қырғызстанның жасылдар партиясымен» ынтымақтастық келісімшартын жасады. Түрі басқа, тілегі бір қос мемлекеттің партиялары Орталық Азияның бірегей табиғатын бүгінгі балалар, болашақ ұрпақ үшін сақтауды, елдің тұрақты дамуы мен экологиялық әл-ауқатын қамтамасыз ету жолында Ынтымақтастық туралы келісімшартқа қол қоюмен шектелмей, алдағы жоспарлар жөнінде де талқылады. Қырғыздардың ұсынысы бойынша Түрік елдерінің алдағы жасылдар саммиті Түркістанда өткізілмек.
Айта кету керек, Қазақстанның «Байтақ» жасылдар партиясы Корея, Жапония мемлекетінің жасылдар партиясымен тұрмыстық қатты қалдықтарды өңдеу, жасыл экономикаға көшу, энергетикалық қауіпсіздік бағытында меморандумға отыруды жоспарлап отыр. Одан бөлек Германия, Ұлыбритания, Щвеция, Данияның жасылдар партиясымен бірлескен жұмыстар атқарылуда. Көршілес Ресейдің жасылдар партиясы да ортақ мақсатта бірігіп іс-шараларды іске асыруға ұсыныс жасап отыр.
Дина Мәделханқызы