Қазақстанның көптеген өңірі табиғат ерекшелігімен және жасыл желегімен танымал. Алайда соңғы жылдары ормандар мен жасыл желектердің жағдайы нашарлап барады. Бұл мәселе тек экологиялық тұрғыдан ғана емес, сондай-ақ экономикалық және әлеуметтік жағынан да маңызға ие. Ағаштарды қорғау – тек мемлекет емес, әрбір азаматтың міндеті. Осы орайда өткен айда «Байтақ» Қазақстанның жасылдар партиясы жасыл желекті қорғау мақсатында маңызды қадам жасап, алғаш рет «Қоғамдық бақылау туралы» Заңның нормасын жүзеге асыруда. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы маңызды шара қазақстандықтардың экологиялық жағдайды бақылау мен мониторингке белсенді қатыса алатынын көрсетті. Алматыдағы ағаштардың биоөңделу сапасын зерттеу қоғамға үлгі бола білді.
Еліміздің оңтүстік астанасының тұрғындары өңірдегі флора жағдайының нашарлауы, құрғауы және аурулары туралы шағымдануда. Әсіресе, жергілікті ағаштарға сай келмейтін өңдеу әдістері тұрғындар мен экологтардың алаңдаушылығын туғызды.
2023 жылғы 2 қазанда қабылданған № 30 «Қоғамдық бақылау туралы» Заң азаматтарға және қоғамдық ұйымдарға мемлекеттік билік органдарының және жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қызметін әртүрлі салаларда, соның ішінде қоршаған ортаны қорғауда мониторинг жасауға құқық береді. «Байтақ» жасылдар партиясы Алматыдағы ағаштарды зерттеу мақсатында осы норманы қолдануға шешім қабылдап, іске кірісуде.
Айта кетейік, зерттеудің мақсаты – қаладағы түрлі ағаштардың қазіргі жағдайын бағалау, химиялық препараттардың қолданылу жағдайларын анықтау және өсімдіктерді биоөңдеудің баламалы әдістерін ұсыну. Ғылыми зерттеу экологтар, ботаниктер, қоғамдық ұйымдар өкілдері мен еріктілерді қамтитын жұмыс тобын құрудан бастау алды. Жоспарға сай қаладағы ағаштардың жағдайы өзекті бірнеше негізгі аудандар таңдалды. Жұмыс тобы ағаштардың түгендеуін жүргізіп, олардың жағдайын, аурулар мен зақымданулардың бар-жоғын белгіледі. Ертеректе тиімсіз химиялық препараттар қолданылған жерлерге ерекше назар аударылды. Химиялық заттардың бар-жоғын анықтау үшін де арнайы жұмыс атқарылды. Осылайша 24 шілдеде жасыл желектерді тексеру актісіне сәйкес алынған нәтижелер тіркеліп, кәсіби мамандар жасыл желектердің жағдайын анықтау, есепке алу және бағалау бойынша орман патологиялық зерттеуін жүргізді.
Нәтижесінде зақымдалған ағаштардың жапырақ үлгілері мен зиянкес жәндіктер зертханаға диагностика және талдау үшін жіберілді, молекулалық-генетикалық әдістер мен геномдық технологиялар қолданылды. Сонымен бірге ағаштарға айтарлықтай зиян келтіретін зиянкестер анықталып, флораны препараттармен өңдеу тиімді емес екендігі дәлелденгендей. Алматының жасыл желектерінің 70-75%-ы зиянкестермен қатты зақымдалған. Тіптен мерзімінен бұрын жапырақ түсу басталып, жасыл желек қоры шілде айында-ақ кеуіп үлгерген.
Тексеріс нәтижесі, қоршаған ортаны бақылау заңына сай зерттеу жұмыстарын оқырманға тікелей ұсынып отырмыз. Айта кету керек, бұрын «Байтақ» Қазақстанның жасылдар партиясының бастамасымен осы мәселеге қатысты сарапшылардың дөңгелек үстелі өткізілген болатын. Қоғамдық талқылау проблеманы назарға алып, оны шешу бойынша нақты ұсыныстарға қол жеткізуге мүмкіндік берді. Партия ұсыныстары негізінде жергілікті билік тиімсіз химиялық препараттарды пайдалануды біртіндеп тоқтату және ағаштарды дұрыс биоөңдеуге көшу туралы шешім қабылдауды қарастыруда. Қаланың бірнеше ауданында пилоттық жобалар әзірленбек. Алдағы уақытта да жасылдар партиясының командасы бұл бағыттағы жұмысын жалғастырып, қоғамдық бақылау тәжірибесін басқа экологиялық мәселелерге кеңейтетін болады.