ҚР Ішкі істер министрі Ержан Сәденов мырзаға,
ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпова ханымға!
«Жүре берсең, көре бересің» деген мақал өз қазағымыз, Ауғанстан азаматы Сәми Атақұлға ҚР Көші-қон, құқық қорғау және заң органдары тарапынан жасалып жатқан заңсыздық пен қысымның шектен шығып кеткенін көргенде еріксіз есіңе түседі.
Бүгін, 2024 жылы 14 мамырда Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісіне, біздің атымызға Азаматтығын ала алмай, керісінше қудалауға түскен қандасымыз Сәми Атақұлдың атынан арыз келіп түсті.
Сами (аты) Атта Гул (тегі), 1992 ж.т. (пасп.: Atta Qul Sami, PO3985684), Ауғанстан азаматы, ұлты қазақ, Ауғанстан Ішкі істер министрлігі тарапынан 2021 ж. 23 маусымда беріліп, Астанадағы Ауғанстан Елшілігі мен ҚР СІМ Консулдық қызмет департаменті растаған №1400-0400-37212 жеке куәлігінде: «Азаматтығы – Ауғанстан, ұлты – қазақ» деп көрсетілген. Туған-туыстары Қазақстанда тұратын Сәми Атақұлға Астанадағы Ауғанстан Елшілігі С.Атта Гулдың ешқашан сотты болмағандығы және оның Қазақстанда тұрақты тұруына ауған үкіметі тарапынан қарсылықтың жоқтығы туралы жазбаша анықтамалар берген.
С. Атта Гул Ауғанстан астанасы Кабулда ағылшын және француз мектептерінде дәріс алып 12 жылдықты бітірген соң, бір жыл медсанитарлық курстан өткен. Кейін Сауд Арабиясына барып, араб тілін оқып білген, Қазақстанның Сауд Арабиясындағы (Джидда қ.) Елшілігінде 6 ай аудармашы болып қызмет атқарған, қазақ тілінен өзге парсы, пушту, араб, ағылшын, француз, хинди, урду тілдерін, 8 тіл біледі.
Хатта жазылғандай, басынан талай қиындық өткізген Сәми Атақұл ақыры Дүниежүзі қазақтар қауымдастығы қызметкері Бақыт Сарайдың көмегімен алғашқы тіркелген және қандас куәлігін алған мекенжайы бойынша ҚР азаматтығы мен Қазақстанда тұрақты тұру рұқсаты – Ықтиярхат алуға барлық құжаттарын жинап, Ақмола облысы, Ақмол ауылындағы Целиноград аудандық ПД Көші-қон бөліміне жүгінеді. Парламентке арыз жазушы А.Айдашев пен Б.Сарайдың жазуынша, «Ақмола облысы Целиноград аудандық көші-қон бөлімі басшысы Есентай Қинаятов құжаттар толық болса да қабылдамай, ұзақ әуреге салады. Алғашында барлық құжаттарды қарап шығып, «толтырылған анкета дұрыс емес, дұрыс толтыру керек» деп қайтарған. Айтқанындай анкетаны толтырып, қайтадан Е.Қинаятовтың алдына барғанда, ол «берілген медициналық анықтамада психикалық есепте тұрмайды деген сөйлем қолмен жазылуы керек» деп қайтарады. Қайтадан барып қолмен жаздыртып алып келгенде, Е.Қинаятов «Менің территориямда ауғандардың тұруына болмайды» деп қабылдамай, итеріп шығарып жібереді. «Бұл мекеме мен жер сенің меншігің емес, мемлекетке тиесілі, мемлекет қызметкері өз міндетін атқаруы керек» дегенге құлақ аспайды.
Ақырында, Целиноград аудандық Полиция департаменті басшылығына құжаттарды азаматтық пен ықтиярхатқа Е.Қинаятовтың себепсіз қабылдамай қойғаны туралы айтып, шағым арыз беріледі. Аудандық ПД басшылығы шағым арыз бойынша С.Атта Гулды қабылдап, барлық құжаттарын қарап шыққан соң, Е.Қинаятовқа хабарласып, «барлық қажетті құжаттары дұрыс қой, қабылда» дегенде, «ол Ауғаннан келген» деген уәждер айтуға тырысты. Алайда басшылық «сенің міндетің барлық қажетті құжаттарды қабылдап, құзыретті органдарға жіберу, шешімді солар қабылдайды» деп нықтап айтып, С.Атта Гулдың құжаттарын ҚР азаматтығы мен ықтиярхатқа қабылдаттырады. Бірақ, Е.Қинаятов құжаттардың қабылданғаны туралы талонды бермей ұзақ күттіріп қойды және «Осы уақытқа дейін мені бастыққа шақыртып ешкім арызданған емес, көрсетемін, менің қалауымсыз ешкімге рұқсат берілмейді» деп кіжінеді.»
Айта берсе, «Атамекенім» деп аңырап келген қандасымыз, қазағымыз Сәми Атақұлға жалақы алып отырған қызметі бойынша көмек көрсетудің орнына Қинаятовтың қиянаты жетерлік. Бұл қиянаттың, заңсыздықтың орындалуына Ақмола облыстық көші-қон басқармасы, Ақмола облысы Целиноград аудандық ПД полицейлері Алмас, Бақтияр және үшінші бір полиция қызметкері көмектескен. Оқи берсең, шоши бересің, сонда да арыз хаттан тағы да үзінді келтірейік:
«Ақмола облысы Целиноград аудандық полиция қызметкерлері Алмас және Бақтияр тез арада Қазақстаннан кетуді талап етіп С.Атта Гулды қыспаққа алды, билет алып беретінін, шығарып салатынын мәлімдеді. ҚР Жоғарғы сотына кассациялық тәртіпте сот актісін қайта қарау жөнінде ұсыныс енгізу туралы өтінішхаттың (2024.10.04., №196001700362316) жіберілгені бойынша берілген талонның көшірмесі Целиноград аудандық полиция қызметкері Алмасқа тапсырылды. Алайда, 14 сәуірде таң алдында С.Атта Гул жатқан хостелге Ақмола облысы Целиноград аудандық ПД полицейлері Алмас, Бақтияр және үшінші бір полиция қызметкері басып кіріп, оны күштеп машинаға отырғызып, ешкіммен сөйлестірмей телефонын өшіріп тастап, алып кеткен. С.Атта Гулдың қорғаушысы Б.Сарай оны күні бойы іздеп таба алмай, 102 қызметіне іздеу салды. Оны қайда апарғаны, поицейлердің не істегені туралы ешбір дерек болмаған соң Б.Сарай Астана әуежайына барып бақылап отырғанда, 15 сәуір күнгі таңғы сағ. 7.10-да Астана-Дубай бағытындағы ұшаққа Целиноград аудандық полиция қызметкерлері Алмас пен Бақтияр күштеп әкеліп С.Атта Гулды тіркеуден өткізіп, ұшу терминалына кіргізіп жіберді. Б.Сарайдың сот актісін қайта қарау туралы өтінішхат ҚР Жоғарғы сотында қаралу мерзімі біткенге дейін С.Атта Гулды күштеп шығару заңсыз дегенін полиция қызметкерлері тыңдаған жоқ. С.Атта Гул әуежайдың ұшу терминалына өте салысымен «Мен ата жерім – Қазақстаннан кетпеймін, өлсем осында өлемін» деп паспортын жыртып тастады. Терминалдың арғы жағында қалған С.Атта Гулды құжаттандырып шығарып алуға және адвокатты әкелуге Б.Сарай кетіп қалғанда, полиция қызметкерлері Алмас пен Бақтияр С.Атта Гулды ұшу терминалынан шығарып алып, Ақмола облысы, Целиноград аудандық ПД мекемесіне апарып қамаған, кейін оны ҚР заңының 28-бабымен бір айлық мерзімге қамауға алып, Көкшетау қаласы ПД арнайы қабылдау мекемесіне жіберген.»
Бұл не масқара, ҚР Ішкі істер министрі Ержан Сәденов мырза, ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпова ханым?!
Атамекенін аңсап келген қазағымызды түн жарымда үйіне басып кіріп, әуежайға зорлап апарып, ұшаққа зорлап салмақ болып, бүкіл елдің көзінше жылатып, ақыры шетелге жібере алмағасын, арнайы қамаққа тығып тастаудың артында не тұр? Бұл кімнің тапсырмасы?
Хатта жазылғандай, «Сәми Атта Гулдың ісін қараған Ақмола облысы, Целиноград аудандық соты, алғашқыда сот төрайымы Д.Байкенжина полиция қызметкерлеріне бірнеше сұрақтар қойып, бұлайша қысым жасауға болмайтынын меңзеген сияқты болады. Алайда, сот шешім шығару үшін үзіліске шыққан кезде полиция қызметкері Бақтияр сот төрайымының кабинетіне кіріп алып, 40 минуттай сөйлеседі. Үзілістен кейін сот ҚР әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінің 517-бабының 4-бөлігімен көзделген құқық бұзушылық жасағаны үшін С.Атта Гулды кінәлі деп танып, «ол ҚР шегінен әкімшілік жолмен шығарып жіберілсін, қаулы жария етілген күннен бастап 7 күн мерзім берілсін» деген қаулы (2024ж.03.04., іс №1166-24-00-3/470) шығарады.”-дейді.
Бұл жерде Целиноград аудандық соты «Шетелдіктерге және азаматтығы жоқ адамдарға Қазақстан Республикасында уақытша және тұрақты тұруға рұқсаттар беру қағидаларының» 20 және 21 баптары бойынша шешім қабылданған күннен бастап күнтізбелік 30 күнге дейінгі мерзімде елден шығатыны, қажетті мерзімге уақытша тұруға рұқсаттың берілетінін қаперіне де алмауын қалай түсінеміз?
ҚР Президенті Қ.Тоқаев шетелдегі қазақтарды Қазақстанға тарту, оларға қолдау жасау, Азаматтық алуды жеңілдету жөнінде тапсырма береді. Ал аталмыш екі министрліктің жауапты қызметкерлері жауапсыз қиянат жасайды?! Бұл Президенттің тапсырмасына қарсы жасалып отырған саботаж ба, әлде жері кең, халқы аз Қазақстан халқының санын артыратын қазақ қандастардың көбеюіне қарсылық па? Әлде Ауғанстан қазақтарын қабылдамау туралы жасырын тапсырма бар ма? Ақмола облысы Целиноград аудандық көші-қон бөлімі басшысы Есентай Қинаятовтың арызда жазылған іс-әрекеттері мен сөздеріне қарасаң, дәл солай деп ойлауға болады.
Қинаятов бастаған қиянат жасаушыларға тоқтам болып, жауапқа тартыла ма, жоқ па?
АЗАМАТТЫҚ БЕРУДІҢ ОРНЫНА АЗАП АРҚАЛАТУ ҚАШАН ТОҚТАЙДЫ?!
Осы бүгін түстен кейін тағы да Сәми Атақұлдың адвокаты Абылайхан Қалабаев хабарласты бізге. Сәми Атақұлға Көші-қон басқармасы қызметкері келіп, “Бүгін-ертең сені елден шығарамыз, дайындал!”-деп айтып кетіпті…
ҚР Парламенті Мәжілісі депутаты Гүлдара Нұрымова да қандасымыздың тағдырына араша түсу үшін шырылдап жүргеніне біраз болыпты. Бұл даулы іс халықаралық деңгейге (Адам құқықтары) көтеріліп кету қаупі және төл ұлты өкілдерінің құқықтарын қорғай алмау бойынша еліміздің абыройына орасан нұқсан келтіруі мүмкін екенін дұрыс ескертіп отыр парламентке хат жазушылар.
Қазақстанды Атамекенім, Тәуелсіз мемлекетім, Елім деп, еңіреп келген қандасымыз Сәми Атақұлды жылатып, сыртқа теппей, ішке тартып, мемлекет ретінде өз ұлтымызға қамқорлық жасап, Азаматтығын алып бере алмасақ, елдігіміз қайсы, құрметті министрлер!
Қазыбек ИСА, ҚР Парламенті Мәжілісі депутаты