Тұлға өлтіру ойыны: Украинада саясаткерлердің өлімі неге жиілеп кетті?

Соңғы кезде саясат сахнасынан түспей келе жатқан Украинада беделді саясаткерлер мен төртінші билік өкілдерінің өлімі жиілеп кетті. Жұмбақ өлімдердің артында не жасырынып тұр? Жиіленіп кеткен жайттар әлдекімнің «тапсырысы» ма? Әлде мемлекеттің өзіне мән бергізу тәсілі ме? Мәселен, Қазақстаннан қашуға мәжбүр болған оппозициялық журналист, «Бәсе» Youtube-арнасының авторы Айдос Садықов Киевте оққа ұшқаны бәріне мәлім. Кейін 13 күннен соң 2 шілдеде көз жұмды. Кейінгі 10 жылда отбасымен бірге Украинада тұрған Садықов қос елдің тарихында да қастандықпен өлтірілген алғашқы журналист емес. Дегенмен саяси ықпалды автордың өлімі 19 шілдеде Львовта «Бостандық» партиясының бұрынғы Жоғарғы рада депутаты және оқытушы Ирина Фарионға жасалған қастандықпен жалғасын тапты. Оқ атылған ол, өкінішке орай, ақыры есін жимастан ауруханада қайтыс болды.
Қылмыскерге іздеу салынып жатса да алдымен саясаткердің қарсыластары назарға алынып отыр. Айта кетейік, ұзақ уақыт бойы Ирина Фарион Ресейді агрессивті сыртқы саясаты үшін сынға алып келген болатын. Тіптен 2015 жылы Ресей Федерациясында оған қарсы қылмыстық іс қозғалды. Өткен жылы да Украинаның өзінде армияның беделін түсіргені үшін Фарионға іс қозғалғаны жасырын емес. Себебі саясаткер орыс тілінде сөйлейтін украиналық сарбаздарды қорлады. Сондықтан оның өлімінің бенефициарларының арасында барлық бұқаралық ақпарат құралдарында кісі өлтірудің артында Ресей тұр және Украина мен НАТО одақтастарының қорғаныс шығындарын арттыру керек дейтін Ресейді де, Украинаны да, Батысты да атауға болады.
«Ирина Фарион кімнің жолын кесті? Айта кету керек, Иринаның жаулары жеткілікті. Мұнда 2015 жылы Ресейге қарсы саясат үшін оған қарсы іс қозғаған Ресей де бар. Өткен жылы орыс тілінде сөйлейтін украиналық сарбаздарды сынағаны үшін істі бастаған Украина да бар. Екі тарап та белгілі азаматтық белсендіні өлтіруге қатысты болуы мүмкін. Біз Ресейді кінәлау үшін арандатушылық тудыруы мүмкін Батысты да жоққа шығармаймыз. «Тіл Киевке апарады» деп бекер айтылмаған. Сондықтан тергеу Киевке байланысты болуы мүмкін немесе кем дегенде тапсырыс берушіден нұсқау алған орындаушыны табу керек. Өйткені, қару-жарақпен шекарадан өтіп, соғыс уақытында әйгілі адамға шабуыл жасау американдық фильмдердегідей оңай дүние емес. Тергеу нәтижелерін күтеміз»дейді қазақстандық журналист Айдос Болатов.
Мойындау керек, саясаттың салқын салдары БАҚ өкілдеріне соқпай өткен емес. Мысалы, 2022 жылғы 7 маусым күнгі мәлімет бойынша, Ресей Украинаға соғыс ашқан аз уақыт ішінде 32 журналист қаза тапқан. Бұл жөнінде Украинаның мәдениет және ақпараттық саясат министрі Александр Ткаченко мәлімдеген болатын.
– 4 айдың ішінде 32 әріптесімізден айырылдық, соңғы сегіз жылда одан да көп журналист қаза тапты. Журналистер – бүгінгі күннің батырлары. Адамдық адал маман иелерінің әділетті қоғам үшін атсалысып жатқан әрбір бастамасына баға жетпейді, – деп жазған еді Ткаченко әлеуметтік желіде.
Тұлғалардың жұмбақ өлімі қашанда жалғыз өзінің ғана емес, біртұтас ұлттың тарихи оқиғаларымен тұтасып жатады. Украиналық саясаткерлердің өлімі де «дәстүрге» айналып бара жатқандай. Келесі кім?
Дина Бөкебай