Семей ядролық полигонының ардагерлері көмек сұрайды. Бүгін 17 сәуір күні Астанада Семей ядролық полигонынан зардап шеккендер жиналып мемлекеттен 35 жылға жуық көмек ала алмай отырғандығын айтты. Жиналғандар өздерін «атмо әскерлері» деп атайды. Олар Кеңес Армиясы қатарында 1989 жылға дейін «Семипалатинск-22» ерекше қауіпті бөлімшесінде қызмет еткен. Ардагерлердің айтуынша, олардың қызметі құпия ұсталды. Олар мемлекеттік құпияны 25 жылға дейін жарияламауға міндеттеме алғандығын айтады.
Статитика бойынша 1949-1989 жылдар аралығында 10 мыңға жуық «атом әскерлері» зардап шеккен. Оның ішінде нақты полигонда 4 мың адам қызмет етсе 500 адам ғана тірі қалған.
Қазір осы бір қасіретті оқиғаның қатысушылары зейнетке шыққанымен радиация зардаптары денсаулықтарына әлі күнге дейін әсер етуде. «Соғыс уақытында біздің алдымызға нақты мақсаттар қойылды. Біз өз қызметімізді адал атқардық. Мемлекетке құпияны жарияламау туралы ант бердік. Сол антымызға қанша адал болсақ та мемлекет бізді ұмытып кетті» дейді Бағдаулет Нұртазаев. Ардагерлердің айтуынша, радицаның зардабын тек өздері ғана емес балалары мен немерелері де тартып отыр. Мысалға екі жасар Ару Досымбектің атасы да СЯП қатысушы. Бүгіңгі күні денсаулығы күрт нашарлаған балаға қазақстандықтар 5 миллион тенге жинап беріп, НИВЛ аппаратын сатып алып берген. «Ауған» және Чернобыль» апаттарына қатысушылар 28 мың тенгеден алады. Ал радиациядан зардап шеккен тұрғындар бір тиын да алмайды. Ол қаражатты алу үшін де ядерлік сынақ алаңдарында болғанын дәлелдейтін ондаған құжат жинау керек екен. Мұндай құжатты тек Ресей береді. Қорғаныс министрлігінің өкілінің айтуынша, 40 жыл бойы Ресейдің қорғаныс министрлігіне жіберіп келеміз. Ресейге хабарлассақ «Қазақстанның мұрағаттарына жүгініңіз» дейді. Мұрғатқа жүнісек, 2 жыл әскерде болғанымызды растағанымен ядерлік сынақ алаңында қызмет еткеніміз туралы еш дерек жоқ» дейді ардагер Омаров Қабылбек. Сынақ кезінде шашылып қалан шахталардан радиоактивті заттарды кім шығарды? Тікелей радиокативті заттармен байланыста болдық ғой» дейді ашынған ардагер Бағдаулет Нұртазаев.
Бұл мәселені бір кездері Мәжіліс төрінде бірқатар депутаттар да көтерген еді. «Дегенмен Ресей Кеңес Одағының тікелей мұрагері ретінде Семей адалсын күл -талқан етіп, экологиясы мен адамдарына келтіріп отырған зиянын қажет болса өтеуі тиіс» дейді қатысушылар.
Расында қазақ даласына келтірген орасан зор зиянның зардаптары әлі күнге дейін кеткен жоқ. Өткенде редакциямызға келген Тұрсынбек есіміді семейлік белсенді азамат балалардың жүрек талмасы ауруларынан қайтыс болып жатқандығын, адамдардың белгісіз ауруларға душар олып, емделе алмай қиналып жүргендігін айтқан еді. Жаңадан құрылған Абай облысының әкімдігі, денсаулық сақтау министрлігі сынды құзырлы органдар бұл мәселе туралы білсе де жақ ашпайды. Қазақта «ауруын жасырған өледі» деген мақал бар. Үнсіздікті ұзақ уақыт тұншықтырғанмен, бір күні жарылса жаман боларын билік қантар оқиғасында басынан өткеріп еді. Сондықтан құзырлы органдар бұл мәселеге назар аударып, нақты жұмыс жүргізер деген үміттеміз.
Baimedia.kz