Метан — ең қауіпті парниктік газдардың бірі. Ол CO2-ге қарағанда Жер атмосферасындағы жылуды шамамен 23 есе тиімді ұстап тұрады. Сондықтан климаттың өзгеруімен күрес аясында метан маңызды құралдардың бірі. Қазақстанды да бұл мәселе сырт айналып кеткен жоқ. Біз мұнайлы мемлекет ретінде метан жөніндегі Жаһандық міндеттемеге қосылдық. Міндеттеме 2030 жылға қарай метан қалдықтарының ауаны ластау мәселесін 2020 жылғы деңгеймен салыстырғанда 30% -ға қысқартуды көздейді. Бірақ нақты іс-әрекетті көріп отырған жоқпыз. Метан шығарудың басты әлемдік көзі — мұнай-газ секторы. Қазақстан мұнайлы мемлекет ретінде метан қалдықтарын көп шығаратын ел ретінде белгілі. Бірақ, бұл ретте, мұнай компанияларына ауаға шығарып жатқан қалдықтарын азайту мақсатында мемлекет тарапынан ешқандай шара қолданылып жатқан жоқ. Қазір бізде метан қалдықтарының бір тоннасы үшін ірі мұнай компаниялары 0,02 айлық есептік көрсеткіш мөлшерлемесі бойынша төленеді (бастапқыда 0,01 АЕК ғана болса, жергілікті мәслихаттардың шешімі есебінен екі еселенді). Жалпы төлейтін сомасы 73,8 теңге. Бұл дегенің сұмдық ғой! Біздің елімізде метанның жалпы қалдықтары СО2-эквивалентінде шамамен 42 млн. тоннаны құрайды және метан көміртекті квоталардың бөлінісінде мүлдем жоқ. Мұнай компаниялары метан қалдықтарының бір тоннасына небәрі 73,8 теңге төлесе, олардың ауаға шығаратын қалдықтарын төмендетуге арналған қымбат жүйелерді сатып алып салудың қажеті қанша? Әрине ірі мұнай компанияларына 73 теңгені төлеп отырған оңай. Ал мыңдаған адамның денсаулығына, ауа райына төніп жатқан қауіптің алдын-алу немесе салдарын реттеу үшін триллиондаған қаражат пен уақыт жетпейтіндігі хақ. «Теңізшевройл» мұнайды герметикалық емес резервуарларда (суретте) сақтамайтындықтан ашық резервуардан атмосфераны ластайтын метан қалдықтары кедергісіз тарауда.
Естуімізше, экология вице-министрі Ж.Алиев бастаған қазақстандық делегация 18-21 наурызда Женевада өтіп жатқан «Метан-2024» жөніндегі жаһандық форумға қатысады. Бізді мазалайтын басты сұрақтардың бірі Женеваға қандай жетістіктерімен мақтану үшін барды. Қазақстанда ауаны ластап жатқан қалдықтардың алдын-алуға арналған нақты жоспарлары бар ма? Біз халықаралық мінберде елімізде жасалып жатқан шаралар туралы құлаш-құлаш баяндама жасауға үйренгенбіз. Ал әлемдік деңгейдегі экологиялық ахуал туралы не айта аламыз? Қандай нақты ұсыныстар жасайды?.
Бұл мәселелер туралы Қазақстан халқы білуге құқылы. Себебі салық төлеушілер ретінде шенеуніктердің шетелге шығып, қандай жетістіктермен оралып жатқанын білгені жөн.